به گزارش ایسنا، مقوله سالمندی در تمامی جوامع یک مسئله بسیار مهم تلقی می‌شود که باید قبل از حرکت جامعه به این سمت برنامه‌ریزی‌های لازم برای جلوگیری از تبعات آن اندیشیده شود، از ابتدای دهه شصت احداث مدرسه، دانشگاه، کارخانه و واحدهای تولیدی، مراکز تفریحی، بوستان‌ها، مکان‌های ورزشی و … بنا بر نیاز جامعه در دستور کار قرار می‌گرفت تا به نیازهای قشر کودک، نوجوان و جوان پاسخ داده شود، اما با سیر نزولی کاهش جمعیت این مسائل کم کم اولویت خود را از دست می‌دهد.

باتوجه به حرکت جامعه به سمت سالمندی باید نیازهای سالمندان از هم‌اکنون در اولویت مسئولان قرار گرفته و همچنین برنامه‌ریزی‌های لازم برای مباحث افزایش جمعیت و فرزندآوری در جامعه صورت بگیرد، زیرا قطعا بحران آینده کشورهایی که به سمت سالمندی در حال حرکت هستند، نیروی کار فعال خواهد بود.

نیروی انسانی از مهم‌ترین سرمایه‌های هر کشور محسوب می‌شود، اما امروزه خواسته یا ناخواسته جامعه در حال از دست دادن این سرمایه‌های ارزشمند است و جایگزین شدن آن‌ها نیز با کندی انجام می‌شود، در کمال ناباوری متولدین دهه شصت و پنجاه در کشور که به‌نوعی یک ظرفیت عظیم انسانی در کشور محسوب می‌شدند، امروز در حال پا گذاشتن به میانسالی هستند و تا حدود ۲۰ سال آینده این جمعیت به سن بازنشستگی و سالمندی خواهند رسید.

کاهش جمعیت در کشورهای در حال توسعه به منزله بازگشت به عقب است، قطعا جمعیت جوان برای هر کشور یک نقطه قوت محسوب می‌شود و اگر کشور در حال توسعه‌ای مانند ایران از داشتن سرمایه انسانی محروم شود، قطعا از مسیر توسعه عقب می‌ماند.

تبعات حرکت جامعه به سوی سالمندی

سودابه بنی‌مهدی- جامعه‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تبعات حرکت جامعه به سوی سالمندی، اظهار کرد: در یک مقاله علمی عنوان شده بود که از سال ۱۳۵۷ تاکنون جمعیت سالمندی ایران به بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است و پیش‌بینی می‌شود تا ۲۰ سال آینده تعداد سالمندان جامعه به سه برابر افزایش پیدا کند.

وی با اشاره به اینکه افراد یک جامعه به سه دسته تقسیم می‌شوند، عنوان کرد: افراد زیر ۱۸ سال شامل نیروهایی می‌شوند که نمی‌توان آن‌ها را جزو نیروهای فعال نامید و باید بر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری صورت بگیرد، جمعیت ۱۸ تا ۶۵ سال نیروی کار محسوب می‌شوند و به جامعه در حوزه‌های مختلف کمک می‌کنند و افراد بالای ۶۵ سال نیز جزو سالمندان هستند و علاوه بر اینکه نمی‌توانند به جامعه کمک کنند، یکسری هزینه نیز به جامعه تحمیل می‌کنند.

بنی‌مهدی افزود: با پیشرفت علم پزشکی امروزه برخی از جمعیت بالای ۶۵ سال هم‌چنان می‌توانند در چرخه کار بمانند، اما عموم افراد بالای ۶۵ سال در این سن از چرخه تولید و کار خارج شده و در گوشه امن سالمندی قرار خواهند گرفت.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه در این سال‌ها تمایل به فرزندآوری در بین زوج‌های جوان در سن باروری بسیار کم شده است، خاطرنشان کرد: مسائل مالی یکی از دلایل نبود تمایل در بین زوج‌ها برای فرزندآوری است، متاسفانه امروز زوجین به‌دنبال راحت‌طلبی هستند و از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند.

وی ادامه داد: چنین زوج‌هایی به فرزند به‌عنوان یک سرمایه اجتماعی و انسانی نگاه نمی‌کنند، این فرزندان باید در آینده جای خالی سالمندان را در جامعه پر کنند، قطعا فرزندآوری مسئولیت‌هایی را برای والدین ایجاد می‌کند و برخی زوجین نمی‌خواهند دایره تفریحات و کارهای اجتماعی خود را کاهش دهند و فرصتی را برای فرزندآوری و تربیت فرزند کنار بگذارند.

بنی‌مهدی یادآور شد: زوجینی که تمایل به فرزندآوری ندارند، جای خالی فرزند را با فعالیت‌های اجتماعی، نگهداری حیوان خانگی و … پر می‌کنند و این تصمیم فردی آن‌ها در آینده مشکل اجتماعی ایجاد خواهد کرد، امروزه تک فرزندی نیز در جامعه رواج پیدا کرده و شعار این والدین این است که تمام هزینه‌ها و امکانات را به‌جای هزینه برای چند فرزند برای یک فرزند هزینه می‌کنیم.

این جامعه‌شناس با تاکید بر اینکه تک فرزندی علاوه بر سرمایه انسانی، سرمایه اجتماعی یک کشور را نیز تهدید می‌کند، تصریح کرد:  فرزندی که از نعمت داشتن خواهر و برادر محروم شود، قطعا یکسری مهارت‌ها را آموزش نمی‌بیند، این کودکان عموما پرتوقع هستند و نمی‌توانند یک سرمایه انسانی مفید باشند.

وی اضافه کرد: تک فرزندی یک پدیده تاسف‌برانگیز است و خیانت بزرگی به جامعه محسوب می‌شود، شاید در آینده روزی فرا برسد که کودکان در کتب درسی با مفاهیمی مانند خواهر، برادر، خاله، عمه و سایر روابط فامیلی آشنا شوند.

بنی‌مهدی با اشاره به اینکه جامعه کنونی کشورمان در حال حرکت به سمت سالمندی است، گفت: با افزایش سالمندان باید نیروی جوان و تازه‌نفس در چرخه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و … جایگزین شود، همچنین سالمندان به حمایت اجتماعی بیش‌تری نیاز دارند.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه سالمندان به از نظر مالی، روانی، جسمی و … نیازمند حمایت هستند، اظهار کرد: تعدادی از سالمندان دچار بیماری‌های جسمی، روانی، افسردگی، فراموشی و .. می‌شوند و باید یک نیرو در کنارشان باشد تا بتوانند دوران سالمندی خوبی را سپری کنند.

وی تاکید کرد: جامعه برای رشد و پویایی نیازمند نیروی جوان، جسور، خلاق و مبدع است، قطعا جسارت و قدرت تصمیم‌گیری که یک جوان در مباحث مدیریتی می‌تواند داشته باشد، سالمند ندارد، امروز باتوجه به سرعت پیشرفت‌های علمی باید افراد مسلط به علم روز و جویای دانش در جامعه وجود داشته باشد و قشر سالمند عموما این توان را ندارد.

بنی‌مهدی با اشاره به اینکه امروزه در جهان پول سرمایه محسوب نمی‌شود، افزود: امروز سرمایه نیروی جوان مبدع، مخترع و پویا است و برخی افراد در جامعه خواسته یا ناخواسته در حال ضعیف کردن این اهرم قدرت هستند، قطعا در سال‌های آینده به این قدرت نیازمند خواهیم بود.

این جامعه‌شناس در خصوص تاثیر قوانین در نبود تمایل زوجین در فرزندآوری به‌ویژه زنان شاغل، توضیح داد: در سال‌های گذشته عموما قوانین در بحث فرزندآوری بازدارنده بود، اما خوشبختانه مسئولان به این اتفاق نظر رسیده‌اند که اولویت اصلی جامعه بحث توجه به فرزندآوری است و هر روز اخبار خوبی از قوانین حمایت‌گرانه از خانواده‌ها برای فرزندآوری به گوش می‌رسد.

وی عنوان کرد: باید زنان جامعه به بحث کمک به موالید در جامعه ترغیب شوند، قدم‌های خوبی برداشته شده است، اما کافی نیست و جای کار بسیاری وجود دارد، مسئولان باید این زنگ خطر سالمند شدن جامعه را احساس کنند و برای جلوگیری از آن برنامه‌ریزی داشته باشند.

تا سال ۱۴۳۰ حدود ۲۵ درصد جامعه در کشور ایران سالمند شوند

نرگس عسگری- مدیرکل سازمان بهزیستی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه در جامعه آماری سالمندان حدود ۱۰ درصد جامعه را تشکیل می‌دهند، اظهار کرد: در حال حاضر جامعه در حال حرکت به سمت سالمندی است، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۳۰ حدود ۲۵ درصد جامعه در کشور ایران سالمند شوند و جزو چهار کشور سالمند در دنیا محسوب شویم.

وی در ادامه با اشاره به برنامه‌های سازمان بهزیستی در حمایت از سالمندان، عنوان کرد: خدمات این سازمان به سالمندان به چند دسته تقسیم می‌شود، در دسته اول مبنا بر خانواده محور بودن مراقبت از سالمند است، یعنی سالمند در خانواده مورد مراقبت قرار می‌گیرد و از خدماتی مانند پرستار، پزشک، مراقبت سیار و کمک‌های توان‌بخشی بهره‌مند می‌شود.

عسگری افزود: گروه دوم سالمندانی هستند که مشکلات جسمی ندارند و توانمند نیز هستند، این افراد خانواده دارند، اما برای اینکه در جمع سالمندان باشند در مراکز روزانه از صبح تا ظهر حضور پیدا کرده و کارهای هنری، مذهبی، فرهنگی و … را انجام می‌دهند و سپس به جمع خانواده بر می‌گردند، این سالمندان به‌علت قرار گرفتن در گروه همسالان روحیه خوبی خواهند داشت.

مدیرکل سازمان بهزیستی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: گروه سوم سالمندانی هستند که خانواده قادر به مراقبت از آن‌ها نیستند و یا فاقد سرپرست موثر هستند و فرزندان و سایرین بنا به دلایلی سرپرستی آن‌ها را بر عهده نمی‌گیرند، این دسته از سالمندان در مراکز شبانه‌روزی پذیرش می‌شوند و خدماتی در قالب‌های مختلف به آن‌ها ارائه می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه باید با اقدامات حمایتی از سالمندان شرایط مناسبی را برای زندگی سالمندان فراهم کنیم، خاطرنشان کرد: با افزایش تعداد سالمندان در جامعه باید مناسب‌سازی مکان‌های عمومی، پارک‌ها، پیاده‌روها و خیابان مناسب با محیط زیست آن‌ها صورت بگیرد.

منبع: ایسنا